روزبه مختاری عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی در گفت‌و‌گو با مانا درباره تأثیر ناآرامی‌های حاصل از فعالیت‌های رژیم صهیونیستی بر امنیت دو تنگه هرمز و باب‌ المندب و فعالیت‌های دریایی بیان کرد: در زمان وقوع چنین حوادثی ما یک تأثیر مستقیم و یک تأثیر غیر‌مستقیم داریم.

وی افزود: معمولاً اگر جایی جنگ شود، هزینه ریسک جنگی داریم که باید در فعالیت‌های دریایی اعمال شود. این هزینه توسط شرکت‌های بیمه دریافت می‌شود، زیرا مسئولیت‌هایشان بیشتر می‌شود، ریسکشان بالا می‌رود و به همین خاطر هزینه بیمه خود را بالا می‌برند.

مختاری افزود: بعد از دریافت هزینه‌ها توسط بیمه، شرکت‌های کشتیرانی و صاحبان کشتی‌ها در سطح کار چنین هزینه‌ای را روی بهای تمام شده خود حساب می‌کنند و طبق قوانین و قواعد موجود، نرخ حمل را تغییر می‌دهند.

وی اضافه کرد: اکنون در سطح منطقه خلیج فارس به‌طور مستقیم هزینه ریسک ناشی از جنگ را اعلام نکرده‌اند و شرکت‌های بیمه، بیمه جنگی را در خصوص منطقه خلیج فارس در نظر نگرفته‌اند.

عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی گفت: اما صاحبان کشتی که در این منطقه کار می‌کنند با ریسک بالایی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. هرچند این ریسک‌ها در دل هزینه‌های بیمه می‌رود و در گروه هزینه‌های غیر مستقیم است، اما شرکت‌های کشتیرانی مجبور می‌شوند برای ریسکی که می‌پذیرند، هزینه‌ها را بالا ببرند.

وی توضیح داد: ما یک بازار عرضه و تقاضا هم داریم که بر هزینه حمل اثر دارد. در این بازار وقتی عرضه و تقاضا کم و زیاد شود، قیمت حمل کشتی‌ها کم یا زیاد می‌شود.

مختاری افزود: چیزی که در این چند وقت با آن مواجه بودیم، این است که بیشتر شرکت‌ها موضوع جنگ را دستاویزی برای خود دیده‌اند که هزینه‌ها را افزایش بدهند. پس در مدت اخیر افزایش هزینه حمل به عناوین مختلف داشتیم، این افزایش هزینه‌ها یا به صورت افزایش پایه هزینه بود یا از سوشارژ‌ها و ورژن‌های خاص برای این قضیه استفاده کردند.

وی ادامه داد: این افزایش هزینه دل نگرانی را هم بالا می‌برد و از سوی دیگر هزینه تمام شده کالا نیز افزایش خواهد یافت. تأثیر افزایش هزینه تمام شده کالا را در همه جا می‌توان دید.

انتقال تبعات افزایش هزینه حمل به قیمت تمام شده کالا

عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی گفت: متأسفانه دریا جایی است که مردم در زندگی روزمره با آن برخورد ندارند و مسائل و مشکلاتش را به صورت روزانه درک نمی‌کنند یا کمتر متوجه تأثیراتش هستند. در صورتی‌که اتفاقات رخ داده در سطح جامعه حتی با تأثیر کم بر زندگی مردم، به دلیل اینکه توسط مردم لمس می‌شود، اثر روحی و روانی بالایی دارد.

وی افزود: تأثیراتی که روی حمل‌و‌نقل دریایی داریم چه از باب افزایش کرایه حمل و چه از باب تأخیر‌ها و هزینه‌های غیر‌مستقیم، تأثیر بزرگتری روی سفره مردم دارد. متأسفانه اثرات این هزینه‌ها کمتر دیده می‌شود.

جنگ رسمی در خلیج فارس رخ نداده است

مختاری درباره دلیل عدم در نظر گرفتن بیمه ریسک جنگ در خلیج فارس بیان کرد: شرکت‌های بیمه زمانی ریسک جنگ را در مناطق مختلف لحاظ می‌کنند که به‌صورت رسمی جنگی در آن منطقه صورت گرفته باشد. در خلیج فارس هیچ جنگی را شاهد نبودیم. هیچ اتفاقی نیفتاده است که شرکت‌های بیمه بخواهند شرایط ریسک جنگ را اعمال کنند.

وی درباره تأثیر غیرپایدار بودن منطقه تحت تأثیر حمله اسرائیل به ایران گفت: در زمان وقوع جنگ با دو مقوله رو‌به‌رو هستیم. ممکن است به‌صورت مستقیم در دریا اتفاقی رخ دهد و یا اینکه فضای تردد کشتی‌ها تحت تأثیر تشعشعات روحی و روانی یک پدیده باشد.

عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی افزود: مشکل اصلی ما در منطقه تنگه هرمز و خلیج فارس تاثیرپذیری روحی و روانی این آبراهه از جنگ بود. به واقع در خلیچ فارس جنگی رخ نداده است و به این ترتیب عملاً ریسکی برای تردد کشتی‌ها وجود ندارد و شرایط مثل سابق است.

وی افزود: اگر فارغ از مسئله جنگ، بحث تحریم را بررسی کنیم، تحریم سبب شده است که خیلی از شرکت‌ها راغب نباشند که با ایران کار کنند. زمانی که تعداد شرکت‌های مایل به همکاری با ایران کاهش یابد، دو اتفاق رخ می‌دهد.

مختاری ادامه داد: اولین اتفاق این است که کیفیت پایین می‌آید. کیفیت از باب تجهیزات و نوع کشتی‌هایی که به بنادر ایران می‌آید، کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر کیفیت از باب نوع سرویس و خدماتی که باید ارائه داده شود و علم و تکنولوژی نیز کاهش می‌یابد.

وی اضافه کرد: موقعی که ارائه این خدمات کاهش یابد، به دنبالش هزینه‌ها افزایش می‌یابد. یعنی ممکن است یک کشتی که بخواهد بار چارتر کند، در هر تن ۳۰ دلار بگیرد تا محموله‌ای را به جبل علی منتقل کند، ولی همان کشتی اگر بخواهد به بندرعباس بیاید، ۳۵ تا  ۴۰ دلار هزینه دریافت کند. این تفاوت‌ها خودش افزایشی است که ربطی به جنگ ندارد و مرتبط با تحریم است.

عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی توضیح داد: همین شرکت‌هایی که در گذشته به این شکل با ما کار می‌کردند، برخی به واسطه جنگ و گروهی دیگر به واسطه بهانه‌هایی که جنگ می‌تواند ایجاد کند، ترجیحشان این بوده است که به بنادر ایران نیایند.

وی افزود: یک مقداری از این مسایل را از قدیم داشتیم و بخشی از آن هم به خاطر ترس و دلهره از جنگ افزایش یافته است. در طول اتفاقاتی که برای ایران رخ داد، در منطقه خلیج فارس ما فقط ترس و دلهره داشتیم و به واقع ریسک حمله و جنگ را نداشتیم که بگوییم ریسکی بوجود آمده است یا حادثه‌ای رخ داده است.

اهمیت هرمز بیشتر از باب المندب

مختاری درباره شرایط تنگه باب المندب بیان کرد: درباره باب المندب داستان کمی متفاوت است. البته در این چند وقت به نسبت این آبراهه آرامش داشته است، اما به دلیل اینکه اتفاقی در آنجا رخ داده و حوادثی به وقوع پیوسته است، همچنان ریسک در این تنگه باقی مانده است. ضمن آنکه منبعی که حوادث را به وجود آورده است، همچنان وجود دارد و منبع نگرانی از بین نرفته است.

وی افزود: وقتی منبع نگرانی وجود داشته باشد، ممکن است هر مصاحبه یا حرکتی در کشور‌های مرتبط با این تنگه، تأثیراتش را روی حمل دریایی در آن منطقه بگذارد.

مختاری یادآور شد: با نگاهی به نقشه‌های دریایی می‌بینیم که قسمت باب المندب، کانال و دریاچه بعدی آن اهمیت خیلی زیادی دارد و اقتصاد بین آسیا، اروپا و آمریکا را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد، اما وقتی به وضعیت عبور کشتی‌ها از دو تنگه هرمز و باب المندب نگاه می‌کنید، تعداد کشتی‌هایی که در منطقه خلیج فارس تردد می‌کنند؛ چند ۱۰ برابر کشتی‌هایی است که از باب المندب عبور می‌کنند و تراکم و تردد کشتی‌های منطقه خلیج فارس بیشتر از باب المندب است.

وی افزود: ۲۰ درصد انرژی دنیا از خلیج فارس خارج می‌شود. عبور این میزان انرژی اهمیت تنگه هرمز را بالاتر می‌برد، اما هر دو تنگه به شکل خاصی اهمیت دارند.

مختاری درباره احتمال کاهش هزینه‌های حمل دریایی در آینده نزدیک توضیح داد: از این پس ما بحث تنش‌ها را نداریم و بحث تاثیر عرضه و تقاضا بر هزینه حمل تأثیر دارد.

وی افزود: تغییر هزینه‌ها بستگی به این دارد که نسبت به عرضه و تقاضا چه برخورد‌هایی داشته باشیم و شرکت‌ها چگونه عمل کنند. شرکت‌هایی که علاقمند هستند و می‌توانند به بنادر ما بیایند، اگر افزایش یابد، قیمت‌ها کاهش خواهد یافت. بحث مؤثر بر افزایش این کشتی‌ها، آرامش منطقه، توافقات و مسائلی است که در مذاکرات سیاسی ما صورت می‌گیرد.

عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی گفت: مسائلی که گفته شد، باعث می‌شود تعداد کشتی‌هایی که به بنادر ما می‌آیند، افزایش یا کاهش پیدا کند. اگر تعداد کشتی‌ها افزایش یابد؛ قیمت‌ها کاهش می‌یابد و بالعکس.